De Magie van Muziek in Capoeira

Capoeira heeft veel magie - althans dat zegt mijn mestre geregeld. Je leest het ook hier en daar als je het internet of bibliotheken afgaat voor meer informatie over deze Braziliaanse vechtsport. Maar waar zit hem die magie dan precies in? Voor mij als nuchtere Kaapverdische Nederlander is dat soms toch moeilijk te begrijpen. Tegelijkertijd heb ik het, geloof ik, zelf weleens ervaren.

Als ik de magie van Capoeira dan, als beginner, aan een andere beginner uit moet leggen, begin ik bij de muziek. Muziek is een enorm belangrijk - en ten opzichte van andere vechtsporten zeer onderscheidend - onderdeel van Capoeira, en het heeft een veel diepere functie dan enkel als versiering van de sport.

Iedereen die weleens in een club heeft gestaan, kent het gevoel dat de DJ zijn set goed opbouwt. Dat je heerlijk in de flow zit van de muziek, waarbij elk nieuw nummer jouw energie en die van iedereen om je heen naar een nog hoger niveau brengt. Of juist dat het DJ niet lukt om de nummers vloeiend op elkaar aan te laten sluiten. Hoe vervelend als je flow heel abrubt wordt afge -

-broken. Je snapt wat ik bedoel.


De rol van muziek in Capoeira
Capoeira is een spel, van aanval, verdediging en een constante dialoog van twee lichamen die elkaar uitdagen en op elkaar reageren. Dit spel wordt begeleid, maar tegelijkertijd gedicteerd door de muziek. Het eerste dat je leert als Capoeirista over muziek, is dat je goed moet luisteren en je bewegingen vloeiend in elkaar over moet proberen te laten gaan volgens het ritme. Natuurlijk draagt het bij aan de schoonheid van het spel als beide Capoeiristas in de roda het ritme van de muziek volgen: het spel ziet er dan veel meer uit als een harmonische eenheid.

Maar er is meer.

Energie
Net zoals bij een marathon, geeft muziek energie. Je vergeet simpelweg de vermoeidheid en het geklaag van je spieren als je jezelf toestaat om op te gaan in de muziek, en daarmee in de eb en de vloed van de jogo waar je je in bevindt.

Richting
Naast energie, geeft de muziek ook deels richting aan het spel. Snellere ritmes, met duidelijker aanwezige percussie geven aan dat het spel niet alleen sneller gaat (Capoeira Regional), maar vaak ook wat ruwer mag zijn. De energie van de teksten die gezongen worden, sporen de spelers dan aan om vooral erg mooi en acrobatisch spel te laten zien, of te laten zien uit wat voor hout ze als martial artists gesneden zijn.

Langzamere ritmes vragen dan weer om de beheersing die komt kijken bij tragere bewegingen en het laag bij de grond-spel dat we veel zien in Capoeira Angola.


Harmonie
Ten slotte zorgt de muziek ervoor dat Capoeira nooit door alleen de twee spelers in de roda wordt gespeeld. Nogmaals; dit voelt raar om te zeggen als nuchtere Hollandse Kaapverdiaan, maar je voelt de energie van iedereen in de kring die meezingt, meeklapt, en op instrumenten muziek maakt gewoon samenkomen en in de roda en in het spel vloeien. Onder andere daarom is het zo belangrijk om bij het kijken naar of meedoen aan een roda, je best te doen om met klappen en zingen bij te dragen aan de energie.


Het is overigens ook wetenschappelijk aangetoond dat mensen die samen muziek maken, hun hersengolven op elkaar aan het afstemmen zijn en dus ook op dat niveau een harmonie vormen. En geluidsgolven zijn natuurlijk een heel pure, en tastbare vorm van energie. Magie is datgene dat de wetenschap nog niet heeft kunnen verklaren, wordt wel gezegd. Maar misschien is het beste toch om het ook eens gewoon zelf te ervaren. Wordt vervolgd...