Capoeira heeft veel magie - althans dat zegt mijn mestre geregeld. Je leest het ook hier en daar als je het internet of bibliotheken afgaat voor meer informatie over deze Braziliaanse vechtsport. Maar waar zit hem die magie dan precies in? Voor mij als nuchtere Kaapverdische Nederlander is dat soms toch moeilijk te begrijpen. Tegelijkertijd heb ik het, geloof ik, zelf weleens ervaren.

Als ik de magie van Capoeira dan, als beginner, aan een andere beginner uit moet leggen, begin ik bij de muziek. Muziek is een enorm belangrijk - en ten opzichte van andere vechtsporten zeer onderscheidend - onderdeel van Capoeira, en het heeft een veel diepere functie dan enkel als versiering van de sport.

Iedereen die weleens in een club heeft gestaan, kent het gevoel dat de DJ zijn set goed opbouwt. Dat je heerlijk in de flow zit van de muziek, waarbij elk nieuw nummer jouw energie en die van iedereen om je heen naar een nog hoger niveau brengt. Of juist dat het DJ niet lukt om de nummers vloeiend op elkaar aan te laten sluiten. Hoe vervelend als je flow heel abrubt wordt afge -

Deze week hadden we een interessante bezoeker bij de training van Aldeia Capoeira aan de Vliegerstraat in Rotterdam. Mestre Skysito, de Mestre die onze eigen Mestre Araminho heeft helpen vormen, en ook zijn formatura tot Mestre heeft gegeven, is toevallig op doorreis in Europa. Hij kwam bij ons langs om een workshop geven.

Het was voor mij persoonlijk heel interessant omdat ik nooit een workshop capoeira Angola had meegemaakt, maar ook alleen al spannend omdat ik nog nooit een workshop of training van iemand van buiten onze eigen academie had gevolgd. Maar wat misschien nog wel het meest bijzondere was, was het aan den lijve ervaren van de menselijke en orale overlevering van Capoeira over generaties heen.

Sfeer

De atmosfeer was om te beginnen heel bijzonder. Leerlingen van groepen van Aldeia uit andere steden (Dordrecht, Groningen) maar ook andere hoeken van Rotterdam (centrum, Delfshaven) waren op de workshop afgekomen, waardoor het een evenement werd waarbij de familie van Aldeia Capoeira voor mij persoonlijk wat groter werd. Bij anderen zag ik veel plezier in de hereniging met oude vrienden.

Araminho had mij vooraf verteld over Mestre Skysito, en daarbij meerdere malen laten vallen dat hij over "heel veel magie" beschikte. Ik wist niet precies wat ik me hierbij moest voorstellen, als vrij nuchtere, wetenschappelijk opgeleide, moderne agnost. Maar na afloop van de workshop gisteren denk ik dat ik toch iets van een begrip heb van wat hij bedoelde: in de presence van de oude meester, het bijzondere spel dat Angola is, en de algehele atmosfeer in de ruimte die avond is toch zeker ook voor iemand als ik iets van magie te voelen.

Angola

Wauw, wat is dat zwaar. Vooraf wist ik niet dat de workshop vooral op deze bijzondere, trage, meer ritualistische en fysiek veeleisende spelvorm gericht zou zijn. Als ik zeg fysiek veeleisend bedoel ik overigens niet per se dat het veel zwaarder zal zijn dan Regional, wanneer je beiden goed beheerst. Het is alleen zo dat je bij Capoeira Angola, met de veel langzamere en beheerste bewegingen, de veel langere spellen en het vele laag bij de grond-spel, je lichaam totaal anders belast. Ik heb sterk het idee dat je als Capoeirista veel completer en over de gehele linie sterker en beter wordt als je je in beide vormen ontwikkelt, en ik hoop dan ook zeker dat ik de mogelijkheid zal hebben om dat te doen.

Roda

Een Angola-roda had ik alleen nog op foto's en filmpjes gezien. Ik vond het geweldig om hier eens in levenden lijve deel van uit te mogen maken. Maar eerlijk: wat was ik ontzettend blij dat Mestre Skysito, Mestre Araminho en Contra-Mestre Salaminho naar onze kleur-koorden keken tijdens deze magische roda. Ze vroegen veelal de meer ervaren Capoeirista's om te spelen, en hoewel ik het ook voelde kietelen om mee te gaan spelen, was ik toch wel een beetje geïntimideerd door wat ik tijdens de training had gedaan en wat ik in de Roda zag gebeuren. Respect voor de gele en oranje koorden die ik trouwens de roda in zag gaan tijdens de Angola-spellen! 

In Angola zie je veel meer van de mandinga of trickery die zo bij Capoeira hoort. Ik begrijp uit de verhalen van Mestre Araminho en Mestre Skysito dat onze lijn van Capoeira afstamt van zowel de Angola als de Regional-tradities, en zie dit ook terug in het spel van Mestre Araminho zelf. Zeker iets om verder uit te diepen.

Voortzetting

Capoeira is iets dat over de loop van zijn ongeveer 500-jarige bestaan voornamelijk (zelfs bijna uitsluitend) oraal en lijfelijk is overgeleverd. Leraar op leerling, die later zelf leraar wordt en weer nieuwe leerlingen opleidt. Bij de afsluiting van het bezoek van Mestre Skysito werd hier nog even bij stilgestaan. Mestre Skysito herinnerde ons eraan: "Ik vind het prachtig om hier bij jullie te zijn, bij Araminho die ik zelf heb zien opgroeien als Capoeirista vanaf toen hij nog ongeveer zo (hij houdt zijn hand op buikhoogte) groot was. Nu ben ik hier, en kan ik mijn ervaring doorgeven aan zijn leerlingen: ik maak deel uit van de traditie van Capoeira en zo kunnen jullie straks ook deel uitmaken van deze traditie door deze ervaringen weer mee te nemen en door te geven aan de generatie na jullie."

Een ontzettend interessant onderdeel van Capoeira is hoe het de geschiedenis en cultuur vertegenwoordigt van een bepaalde groep mensen. Maar de mondelinge overlevering van persoon op persoon en generatie op generatie is tegelijkertijd iets dat van alle culturen en alle mensen overal ter wereld is. Een bijzonder gegeven om in gedachten te houden in deze tijden van smartphones en constante technologische verbindingen. Misschien wel magisch.